ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 7ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

                                          ΤΙ ΘΑ ΜΑΘΟΥΜΕ ΣΤΗΝ 7η ΕΝΟΤΗΤΑ                                                                                        

    Να αναγνωρίζουμε τα μεταβατικά και τα αμετάβατα ρήματα

Ÿ Τα ρήματα που δείχνουν ότι το υποκείμενό τους ενεργεί και η ενέργειά τους πηγαίνει (μεταβαίνει) σε άλλο πρόσωπο ή πράγμα ονομάζονται μεταβατικά.

                            π.χ. Η Ελένη ανοίγει το παράθυρο.

Ÿ Τα ρήματα που δείχνουν ότι το υποκείμενό τους ενεργεί αλλά η ενέργειά τους δεν πηγαίνει σε άλλο πρόσωπο ή πράγμα ονομάζονται αμετάβατα.

                            π.χ. Η Γεωργία τρέχει.

     Να αναγνωρίζουμε το υποκείμενο και το αντικείμενο

Ÿ Υποκείμενο είναι η λέξη της πρότασης που φανερώνει ποιος, -α, -ο έκανε ή έπαθε κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.

                     π.χ. Ο τεχνίτης επισκευάζει τη βρύση.

Για να βρούμε το υποκείμενο απαντάμε στην ερώτηση ποιος, -α, -ο.

Το υποκείμενο βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική και είναι συνήθως ουσιαστικό ή αντωνυμία. Μπορεί όμως να είναι και μια ολόκληρη πρόταση, όταν έχουμε απρόσωπα ρήματα.

Ÿ Αντικείμενο είναι η λέξη της πρότασης που φανερώνει το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ενέργεια του υποκειμένου.

                            π.χ. Ο τεχνίτης επισκευάζει τη βρύση.

Για να βρούμε το αντικείμενο απαντάμε στην ερώτηση τι ή ποιον.

Το αντικείμενο μπαίνει σε πτώση αιτιατική και είναι συνήθως ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία ή μετοχή. Μπορεί ακόμα να είναι και ολόκληρη πρόταση.

                            π.χ. Θέλω να έρθω μαζί σου.

Σε λίγες περιπτώσει το αντικείμενο μπαίνει σε πτώση γενική.

                            π.χ. Ο Γιώργος μοιάζει του πατέρα.

Μερικά ρήματα παίρνουν δύο αντικείμενα.

                            π.χ. Ο γυμναστής μαθαίνει στα παιδιά χορούς.

   Να ξεχωρίζουμε το αντικείμενο από το κατηγορούμενο

Ÿ Κατηγορούμενο είναι η λέξη της πρότασης που φανερώνει ότι το υποκείμενο έχει μια ιδιότητα ή ένα χαρακτηριστικό ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.

 Κατηγορούμενο παίρνουν μόνο ορισμένα ρήματα που λέγονται συνδετικά, επειδή συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο. Τα συνδετικά ρήματα που συναντάμε πιο συχνά είναι:

είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, γεννιέμαι, θεωρούμαι, λέγομαι, παρουσιάζομαι, ονομάζομαι, ορκίζομαι, διορίζομαι, σπουδάζω κ.ά.

 Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, μετοχή ή και ολόκληρη πρόταση.

Το κατηγορούμενο μπαίνει στην ίδια πτώση, στο ίδιο γένος και στον ίδιο αριθμό με το υποκείμενο.

                            π.χ. Ο Μάριος σπουδάζει γιατρός.

     Να αναγνωρίζουμε εξαρτημένες προτάσεις ως υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο.

Ÿ Μια εξαρτημένη πρόταση μπορεί να έχει θέση υποκειμένου, αντικειμένου ή κατηγορουμένου.

         π.χ. Φαίνεται πως διασκεδάζει.

Ειδική πρόταση, υποκείμενο του απρόσωπου ρήματος φαίνεται.

        π.χ. Θέλω να φύγεις αμέσως.

Βουλητική πρόταση, αντικείμενο του ρήματος θέλω.

        π.χ. Η μπάλα είναι εύπλαστη. Γίνεται ό,τι θέλεις.

Αναφορική πρόταση, κατηγορούμενο του ρήματος γίνεται.

Ÿ Όταν η πρόταση έχει θέση υποκειμένου, αντικειμένου ή κατηγορουμένου, δε χωρίζεται ποτέ με κόμμα από το ρήμα.