Η ομηρική ποίηση και ο W. Dörpfeld

Γράφουν οι μαθήτριες: Αιμιλία Κτενά, Έλενα Μητσάκη και Ιωάννα Φατούρου

 

  Tα ομηρικά έπη ασκούσαν μια ιδιαίτερη γοητεία. Σε όλη την αρχαιότητα η ποίηση ήταν ουσιαστικά ένας διάλογος με την τεράστια ομηρική παράδοση. Η δυσκολία των επών ενυπάρχει στην ερμηνεία τους, διότι ο ποιητής δεν αποκαλύπτεται, δεν εκθέτει σαφώς ως ειδικός τις σκέψεις του, αλλά υπαινίσσεται, υποδεικνύει και τελικά αφήνει να κατακτηθεί ερμηνευτικά.

                                                      

   Η "Ιλιάς"και η "Οδύσσεια", τα έπη που μας έχουν παραδοθεί με το όνομα του Ομήρου, θαυμάζονταν σε όλη την αρχαιότητα ως τα ανυπέρβλητα και έξοχα έργα ενός και μόνον δημιουργού: του Ομήρου. Η εικόνα, που είχαν οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι για τα ομηρικά έπη, είχε τα εξής χαρακτηριστικά:

       1)          Οι άνθρωποι πίστευαν στην απόλυτη και ασύγκριτη αισθητική αξία των επών. Όταν έλεγαν "ο ποιητής" εννοούσαν: ο Όμηρος.

       2)          Πίστευαν ότι ο ποιητής Όμηρος υπήρξε ιστορικό πρόσωπο.

       3)          Πίστευαν ότι η "Ιλιάς" και η "Οδύσσεια" είναι σύγχρονα έργα ενός και του αυτού ποιητή, του Ομήρου.

       4)          Πίστευαν στην ιστορικότητα του τρωικού πολέμου και στο ότι ο Όμηρος κατέγραψε, κατά κάποιο τρόπο, την πρώτη εθνική ιστορία.

   Και τα τέσσερα αυτά σημεία, που σημειώσαμε, έγινα αντικείμενο αμφισβητήσεως στους νεότερους χρόνους. Έτσι υποστηρίχθηκε, κατά καιρούς, ότι τα έπη δεν έχουν ιδιαίτερες καλλιτεχνικές αξιώσεις, ότι ο ποιητής Όμηρος, δεν υπήρξε, αλλά υπήρξαν πολλοί ποιητές διαφόρων επικών ασμάτων και ίσως κάποιος συνένωσε άτεχνα διαφορα επικά τμήματα, ότι τα δυο έπη δεν είναι σύγχρονα έργα και ότι η <<Οδύσσεια>> είναι νεώτερη και όσα διαβάζουμε σήμερα στα έπη είναι γεννήματα φαντασίας και μόνο. Αυτές οι θέσεις δεν γίνονται δεκτές από τη σύγχρονη έρευνα. Βέβαια, μετά το βιβλίο του Γερμανού φιλόλογου A. Wolf <<Prolegomena ad Homerum>> (1795) δημιουργήθηκε μια τεράστια φιλολογική κίνηση που αμφισβήτησε και το πρόσωπο του ποιητή και την ενότητα των επών. Οι φιλόλογοι χωρίστηκαν σε αναλυτικούς και σε ενωτικούς και δεν πέρασε πολύ καιρός, ώσπου να επικρατήσουν οι αναλυτικοί, που προσπαθούσαν να αποδείξουν, ότι τα έπη προήλθαν από αυτόματη συνένωση αυτοτελών διεσπαρμένων τραγουδιών ή από διαδοχικές διευρύνσεις ενός αρχικού πυρήνα. Σ’ αυτούς άνηκαν σπουδαία ονόματα, όπως οι Hermann, Lachmann, Kirchhoff, Wiliamowitz, Schwartz κ.α.

   Τα πράγματα άλλαξαν γύρω στο 1930 με τη σχολή του W. Schadewalt. Στην ίδια περίπου εποχή (1928-1930) μια άλλη μέθοδος, που αποδείχτηκε πολύ γόνιμη, εφαρμόσθηκε στη μελέτη των ομηρικών επών: η συγκριτική μέθοδος της προφορικής ποιητικής δημιουργίας (oral poetry), που καθιέρωσε ο Milman Parry, ο οποίος ανακάλυψε τη λειτουργία του σταθερού επιθέτου. Συγκριτικές έρευνες με σύγχρονα σερβοκροάτικα τραγούδια, που μελέτησαν ο Murco, o Parry και ο Lord, απέδειξαν ότι η χρήση του σταθερού ανήκει στην τεχνική της προφορικής παραδόσεως. Η αποκάλυψη των νόμων της προφορικής δημιουργίας (oral composition, oral poetry), που δεν έχει κοινά με τη γραπτή δημιουργία, διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την εικόνα, που έχουμε σήμερα για τα ομηρικά έπη.

Το πρόβλημά μας είναι η τοποθέτηση των ομηρικών επών στο συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, η σχέση Ιστορίας και γεωγραφίας με τα συγκεκριμένα έπη. Το πρόβλημα λ.χ για την Ιστορικότητα του τρωικού πολέμου μπήκε σε νέα φάση το 1870, όταν ο Schliemann αποκάλυπτε με τις ανασκαφές του τα τείχη της Τροίας. Εκείνος όμως που θεμελίωσε επιστημονικά  την ‹‹ τρωική αρχαιολογία››, ήταν ο W. Dörpfeld.

ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΧΗ σήμερα της Ιστορικότητας ενός βασικού πυρήνος των επών τίθεται το ερώτημα: πότε σχηματίστηκαν οι επικοί θρύλοι, τα πρώτα επικά τραγούδια, ή oral poetry, πάνω στην κληρονομιά της οποίας δομήθηκαν η ‹‹ Ιλιάς›› και η ‹‹Οδύσσεια›› ; Η ανάλυση των επών έχει αποδείξει σήμερα ότι η ‹‹ Ιλιάς›› δεν είναι χρονογραφία, ούτε Ιστορικό εγχειρίδιο, αλλά ποίημα, που αντλείτο υλικό του από τους θρύλους και την προφορική επική ποίηση. Είναι κοινό γνώρισμα κάθα ηρωικής ποιήσεως, ότι τρέφεται από τις αναμνήσεις ενός ηρωικού παρελθόντος. Έχει αποδειχτεί επίσης, ότι το υλικό, που έχει κληρονομήσει ο ποιητής της ‹‹Οδύσσειας›› έχει πολύ παλιές ρίζες. Στο πρόσωπο του ήρωα Οδυσσέα φαίνεται ότι από παλιά είχαν συνενωθεί: α) ένα λαϊκό παραμύθι με πανάρχαιες ρίζες στους μεσογειακούς λαούς, με θέμα τις περιπλανήσεις των θαλασσινών και τα υπερφυσικά και φανταστικά όντα, που συναντούν στο δρόμο τους και β) μια νουβέλλα, με θέμα την επιστροφή του ξενιτεμένου συζύγου, που φθάνει την τελευταία στιγμή στην πατρίδα του και ματαιώνει το νέο γάμο της γυναίκας του.

   Το πρόβλημα της κατευθύνσεως, που πήραν οι περιπέτειες του Οδυσσέα, η ταύτιση των ταξιδιών με συγκεκριμένους γεωγραφικούς τόπους, έχει τεθεί από την αρχαιότητα. Και στα νεώτερα χρόνια οι προσπάθειες γεωγραφικού εντοπισμού των σταθμών της περιπλανήσεως του Οδυσσέα υπήρξαν και πολλές και πολύμοχθες και μάταιες οι περισσότερες, μια και ξεκινούσαν από μια λαθεμένη αφετηρία: ότι δηλαδή η ‹‹Οδύσσεια›› ήταν περίπου ένα εγχειρίδιο ναυσιπλοΐας, που είχε επικαλυφθεί με ποιητική μορφή. Όπως όμως η «Ιλιάς» δεν υπήρξε απλή Ιστορική χρονογραφία, έτσι και η « Οδύσσεια» δεν είναι εγχειρίδιο ναυσιπλοΐας. Ο ίδιος ο ποιητής έχει φροντίσει να ξεκαθαρίσει, που τελειώνουν τα όρια του πραγματικού κόσμου και πότε αρχίζουν τα όρια του μυθικού. Μια προσπάθεια όμως, να χαράξει κανείς ένα χάρτη και πάνω του να τοποθετήσει τους σταθμούς του Οδυσσέα, είναι μάταιη, διότι στην « Οδύσσεια» η γεωγραφία είναι μισομυθική και μισοπραγματική.

  Πέρα όμως από αυτό το θέμα των τόπων των μυθικών περιπλανήσεων του Οδυσσέα υπάρχουν και οι πραγματικοί τόποι της Μεσογείου, όπως λ.χ. η πραγματική επικράτεια του Οδυσσέα, του « Κεφαλλήνων ένακτος» ή Ιθάκη. Εδώ η γεωγραφία βαδίζει χέρι χέρι μαζί με την Ιστορία, που γνωρίζει ότι υπήρξαν λαμπρές μυκηναϊκές πόλεις και βασίλεια και ότι τα έπη, «δεν λένα ψέματα»- το απέδειξε η Αρχαιολογία. Εδω, σ’ αυτή τη ρεαλιστική βάση τοποθετείται η προσπάθεια του Dörpfeld ( Alt- Ithaka, 1927 ), να ταυτίσει την ομηρική Ιθάκη με τη σημερινή Λευκάδα. Ήταν μια προσπάθεια με ορθολογιστικά επιχειρήματα: υπάρχουν πολλές παράλληλες επανατοποθετήσεις αρχαίων τοποθεσιών, μια και οι ιστορικές περιπέτειες του ελληνισμού άλλαξαν πολλά πράγματα.

Ο Dörpfeld στηρίχτηκε βασικά στο κείμενο της «Οδύσσειας». Το σπουδαιότερο, αλλά και σκοτεινότερο χωρίο του Ομήρου, που αναφέρεται στην Ιθάκη, είναι το ι 21-27, όπου ο Οδυσσέας περιγράφει την πατρίδα του στον Αλκίνοο:

Πατρίδα μου είναι τ’ όμορφο, το ξέφαντο

το Θιάκι,

οπόχει τ’ ώριο το βουνό το Νήριτον απά-

νω

βουνο δεντράτο, που όλο σειεί ολοχρονίς

τα φύλλα

νησιά πολλά είναι γύρω του και τονά γει-

τονεύει,

σιμά, με τ’ άλλο νησί. Το Δουλιχιό και η

Σάμη

και η διασωμένη η Ζάκυνθος. Το Θιάκι, το

νησί μου

κατά τη δύση αλαργινά μες στα πελάη

θωριέται

χαμηλωτά πλάι στη στεριά μα τ’ άλλα ξέ-

χωρα είναι

κατά του ήλιου και της αυγής απλώνονται

τα μέρη

Κι είναι, στα αλήθεια, ολόσπαρτο με πέ-

τρες και με βράχια

κι όλοι το λεν αταίριαστη λεβεντογέννα

μάνα.

( Μετάφραση Π. Κοντομίχη)

  Οι ομηρικοί στίχοι είναι δύσκολη και η ερμηνεία των διαφόρων χαρακτηρισμών της Ιθάκης προβληματική, όπως λ.χ. «χθαμαλή»,  «πανυπερτάτη προς ζόφον». Αν η Λευκάδα συμπεριληφθεί στα 4 νησιά, τότε η Ιθάκη δεν μπορεί να ονομασθεί «πανυπερτάτη προς ζόφον», ενώ η Λευκάδα μπορεί. Επομένως η Λευκάδα πρέπει να είναι η ομηρική Ιθάκη: αυτή είναι η βάση της θεωρίας του Dörpfeld . Κατ’ αυτόν Σάμη είναι η Ιθάκη και Δουλίχιον η Κεφαλληνία. Βέβαια, οι αντιρρήσεις άλλων φιλοσόφων είναι πολλές. Ο Dörpfeld προβάλλει τα εξής επιχειρήματα:

1) Προσπαθεί να δείξει ότι η Λευκάδα στην ομηρική εποχή ήταν νησί και ότι πάντως είχε το χαρακτήρα νησιού εκ φύσεως.

2) Ερμηνεύει το «χθαμάλη» όπως ο αρχαίος γεωγράφος Στράβων ( =‹‹πρόσχωρον της ηπείρω››) και πιστεύει ότι αυτό είναι ισχυρό επιχείρημα για τη θεωρία του, διότι η Λευκάδα βρίσκεται πράγματι κοντά στην ηπειρωτική Ελλάδα.

3) Η Αστερίς, που αναφέρεται συχνά στο έπος, είναι το σημερινό Αρκούδι.
    

-       Το πρώτο χαρακτηριστικό του νησιού του, που με έμφαση στην αρχή της περιγραφής του αναφέρει ο Οδυσσεύς, είναι το όρος Νήριτον. Ο υποστηρικτής της θεωρίας ότι η Λευκάδα είναι η ομηρική Ιθάκη, θα μπορούσε θαυμάσια να συσχετίσει την ομηρική διατύπωση με την εδαφική μορφολογία και την ορεινή φυσιογνωμία της Λευκάδας. Είναι η πρώτη εντύπωση για κείνον, που αντικρύζει από μακριά το νησί. Ο οπαδός της θεωρίας του Dörpfeld, ακολουθώντας τον θεμελιωτή της, θα προσέξει και τα επίθετα, που δίνονται στο βουνό, όπου αυτό μνημονεύεται: «εινοσίφυλλον», «αριπρεπές», «καταείμενον ύλη», και θα προσπαθήσει να εξηγήσει τη θέση τους, όσο και αν σήμερα το βουνό δεν είναι πυκνά δασωμένο και σκεπασμένο με βλάστηση. Βέβαια οι ερμηνευτικές αντιρρήσεις υπάρχουν και εδώ, όπως υπάρχουν και τα επιχειρήματα υπέρ της απόψεως του Dörpfeld (βλ. τη σχετική εργασία του Δημ. Κουνιάκη).

Άλλο βασικά επιχείρημα του D.  Είναι η γειτνίαση και η άμεση σχέση της ομηρικής Ιθάκης με την κοντινή ηπειρωτική χώρα-σημερινή Ακαρνανία, κατά τον Dorpfeld .

 

O Dorpfeld υποστηρίζει, ότι οι κάτοικοι της Ιθάκης (σημερινής Λευκάδας) εκδιώχτηκαν από τους εισβολείς Δωριείς, πήγαν στη Σάμη (σημερινή Ιθάκη) και της έδωσαν το όνομα της παλιάς τους πατρίδας. Με τη μετακίνηση τους αυτή ίσως να έδιωξαν μερικούς από τους προηγούμενους κατοίκους της Σάμης, που διέσχισαν το στενό της Ιθάκης και ίδρυσαν μια νέα Σάμη στην ακτή του Δουλιχίου (σημερινή Κεφαλλονιά ) . Φυσικά διατυπώθηκαν έντονες αντιρρήσεις στην άποψη αυτή του Dorpfeld , ο οποίος με τη σειρά του προσπάθησε να τη στηρίξει με επιχειρήματα. 

 

Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει, για να αναγνωρισθούν και να εντοπισθούν είτε στην Ιθάκη , είτε στη Λευκάδα οι πραγματικοί τόποι , που περιγράφονται στην «Οδύσσεια» . Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αναζήτηση αυτή αποτελεί σημαντική πρακτική βοήθεια για τον αρχαιολόγο , πρέπει όμως τα συμπεράσματα αυτά που βασίζονται στην ομηρική τοπογραφία να υποτάσσονται σε αποδείξεις , που στηρίζονται στις ανασκαφές . 

 

Στην  «Οδύσσεια» (ν96-101) περιγράφεται το λιμάνι του Φόκρυνος, το οποίο ο Dorpfeld ταυτίζει μα τον όρμο στα Σύβοτα, στη νοτιοανατολική πλευρά της Λευκάδας. Στο λιμάνι αυτό υπάρχει ένα σπήλαιο (ν 102-111), ο Dorpfeld βρήκε 5 σπήλαια γύρω από τον όρμο . Βέβαια κανένας δεν έχει τις δύο εισόδους και το τρεχούμενο νερό του ομηρικού σπηλαίου . Υπάρχει όμως μια πηγή κοντά στη θάλασσα , στην κεφαλή του όρμου , και ο Dorpfeld υποθέτει , ότι εκεί ίσως ήταν το σπήλαιο των Νυμφών. 

 

Η «Οδύσσεια» μιλάει για το κτήμα του χοιροβοσκού Εύμαιου (ξ 1-6), το οποίο ο Dorpfeld δεν προσπαθεί να το εντοπίσει ακριβώς,  ταυτίζει όμως το βράχο του Κόρακος και την πηγή Α ρ έ θ ο υ σ α , για τα οποία μίλησε η Αθηνά στον Οδυσσέα (ν 408), με ένα βράχο και μια πηγή αντίστοιχα κοντά στο χωριό Εύγηρος . Ο Dorpfeld τονίζει ότι πολλά τοπωνύμια της περιοχής - κυρίως τα Σύβοτα και η Χοιροσπηλιά - δείχνουν , ότι ήκμαζε εκεί η εκτροφή χοίρων ως και τα πρόσφατα χρόνια.  Ενώ ο  Οδυσσέας είναι με τον Εύμαιο , φθάνει στην Ιθάκη ο Τηλέμαχος από την Πύλο (βλ. τις οδηγίες της Αθηνάς προς τον Τηλέμαχο, ο 28-42). Ο Dorpfeld υποθέτει, ότι ο Τηλέμαχος άραξε στον όρμο Σκύδι. Από κει το πλοίο του , παραπλέοντας την ακτή, έφθασε στον όρμο του Βλυχού , χωρίς να περάσει κοντά από το Αρκούδι , που είναι η ομηρική Αστερίς κατά τον Dorpfeld.

 

 Ο Dorpfeld τοποθετεί την πόλη και το παλάτι του Οδυσσέα στην πεδιάδα του Νυδριού , στη δυτική πλευρά του όρμου του Βλυχού .  

 

Πηγή: Περιοδικό Ζήνων (1979), Αφιέρωμα στη Λευκάδα

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Ο Μέγας Αλέξανδρος συγκάλεσε τους στρατηγούς του και τους κοινοποίησε τις τρεις τελευταίες επιθυμίες του… Αυτές ήταν:

1] Να μεταφερθεί το φέρετρό του στους ώμους από τους

καλύτερους γιατρούς της εποχής.

2]Τους θησαυρούς που είχε αποκτήσει [ασήμι, χρυσάφι, πολύτιμους λίθους] να τους σκορπίσουν σε όλη τη διαδρομή μέχρι τον τάφο του.

3] Τα χέρια του να μείνουν να λικνίζονται στον αέρα, έξω από το φέρετρο, σε θέα όλων. Ένας από τους στρατηγούς, έκπληκτος από τις ασυνήθιστες επιθυμίες, ρώτησε τον Αλέξανδρο ποιοι ήταν οι λόγοι.

 Ο Αλέξανδρος του εξήγησε:


1] Θέλω οι πιο διαπρεπείς γιατροί να σηκώσουν το φέρετρό μου, για να μπορούν να δείξουν με αυτό τον τρόπο ότι ούτε εκείνοι δεν έχουν, μπροστά στο θάνατο, τη δύναμη να θεραπεύουν!


2] Θέλω το έδαφος να καλυφθεί από τους θησαυρούς μου, για να μπορούν όλοι να βλέπουν ότι τα αγαθά που αποκτούμε εδώ, εδώ παραμένουν!


3] Θέλω τα χέρια μου να αιωρούνται στον αέρα, για να μπορούν οι άνθρωποι να βλέπουν ότι ερχόμαστε με τα χέρια άδεια και με τα χέρια άδεια φεύγουμε, όταν τελειώσει για εμάς ο πιο πολύτιμος θησαυρός που είναι ο χρόνος!

Σαν σήμερα Γλέζος και Σάντας, κατέβασαν την ελληνική σημαία

 

Στα τέλη Μαΐου του 1941 είχε συμπληρωθεί ένας μήνας από την παράδοση της Αθήνας στους Γερμανούς, που ολοκλήρωναν τις επιχειρήσεις τους στην Ελλάδα με την κατάληψη της Κρήτης.

Ο Μανώλης Γλέζος (9/9/1922) και ο Λάκης Σάντας (22/2/1922) ήταν δύο νεαροί φοιτητές, που δάκρυζαν, όπως και χιλιάδες Αθηναίοι, βλέποντας τη γερμανική σβάστικα να κυματίζει στην Ακρόπολη. Το χιτλερικό σύμβολο προκαλούσε την ελληνική υπερηφάνεια. Έπρεπε, λοιπόν, να κατέβει…

Το παράτολμο σχέδιο γεννήθηκε στο μυαλό τους ένα ανοιξιάτικο σούρουπο στο Ζάππειο, καθώς αντίκριζαν την Ακρόπολη και στρώθηκαν στη δουλειά για να το υλοποιήσουν. Πήγαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη και διάβασαν ό,τι σχετικό με τον Ιερό Βράχο. Στη Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια ανακάλυψαν όλες τις σπηλιές και τις τρύπες της Ακρόπολης. Γρήγορα, αντιλήφθηκαν ότι η μόνη διαδρομή που έπρεπε να ακολουθήσουν για να μην γίνουν αντιληπτοί από τους γερμανούς φρουρούς ήταν μέσω του Πανδρόσειου Άντρου.

Το πρωί της 30ης Μαΐου 1941, ο Γλέζος και ο Σάντας πληροφορήθηκαν από το ραδιόφωνο ότι η Κρήτη είχε πέσει. Οι Γερμανοί με προκηρύξεις κόμπαζαν για το κατόρθωμά τους. Οι δύο νέοι αποφάσισαν να δράσουν το ίδιο βράδυ. Όπλα δεν είχαν, παρά μόνο ένα φαναράκι κι ένα μαχαίρι. Η ώρα είχε φθάσει 9:30 το βράδυ. Η μικρή φρουρά της Ακρόπολης ήταν μαζεμένη στην είσοδο των Προπυλαίων και διασκέδαζε πίνοντας μπύρες και μεθοκοπώντας.

Με άγνοια κινδύνου, πήδηξαν τα σύρματα, σύρθηκαν ως τη σπηλιά του Πανδρόσειου Άντρου και άρχισαν να σκαρφαλώνουν από τις σκαλωσιές, που είχαν φτιάξει οι αρχαιολόγοι για τις ανασκαφές. Φθάνοντας σε απόσταση ολίγων μέτρων από τον ιστό της σημαίας δεν αντιλήφθηκαν κανένα φρουρό και με γρήγορες κινήσεις κατέβασαν από τον ιστό το μισητό σύμβολο του ναζισμού. Ήταν μία τεράστια σημαία, διαστάσεων 4×2 μ. Είχαν φθάσει πια μεσάνυχτα. Οι δύο «κομάντος» δίπλωσαν και πήραν μαζί τους τη σημαία και ακολουθώντας το ίδιο δρομολόγιο απομακρύνθηκαν από την Ακρόπολη, χωρίς και πάλι να γίνουν αντιληπτοί από τους Γερμανούς, που συνέχιζαν τη διασκέδασή τους.

Με έκπληξη η γερμανική φρουρά αντιλήφθηκε νωρίς το πρωί ότι η σβάστικα έλειπε από τον ιστό. Οι γερμανικές αρχές πανικοβλημένες διέταξαν ανακρίσεις. Μόλις στις 11 το πρωί ανάρτησαν μια νέα σημαία στον κενό ιστό.

Γλέζος και Σάντας καταδικάσθηκαν ερήμην σε θάνατο, οι άνδρες της φρουράς εκτελέστηκαν, οι έλληνες διοικητές των αστυνομικών τμημάτων της περιοχής απαλλάχθηκαν από τα καθήκοντά τους, ενώ για τους φύλακες της Ακρόπολης δεν προέκυψε κάποιο ενοχοποιητικό στοιχείο.

Η υποστολή της σβάστικας από την Ακρόπολη αποτέλεσε ουσιαστικά την πρώτη αντιστασιακή πράξη στην κατεχόμενη Αθήνα, μία ενέργεια με συμβολικό χαρακτήρα, αλλά τεράστια απήχηση στο ηθικό των δοκιμαζόμενων Ελλήνων. Το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς ιδρύθηκαν οι δύο μεγάλες αντιστασιακές οργανώσεις ΕΑΜ και ΕΔΕΣ.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο Μανώλης Γλέζος συνελήφθη τρεις φορές από τους Γερμανούς, φυλακίστηκε και κατόρθωσε να δραπετεύσει, ενώ ο Λάκης Σάντας ξέφυγε από τους διώκτες του και κατετάγη στον ΕΛΑΣ.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο Λάκης Σάντας κατάγεται από τη Λευκάδα. 

 

Πηγή: sansimera.gr

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ ΜΟΥ

Σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου για την όμορφη έκπληξη που μου επιφυλάξατε σήμερα το πρωί στο σχολείο λόγω των γενεθλίων μου. Ειλικρινά δεν την περίμενα. Η πράξη σας αυτή με συγκίνησε πάρα πολύ. Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψω τα συναισθήματά μου. 

Σας ευχαριστώ επίσης για τα όμορφα δώρα σας. Δεν ήταν ανάγκη όμως να μπείτε σε αυτόν τον κόπο εσείς και οι γονείς σας. Μια απλή ζωγραφιά σας ή η αληθινή σας ευχή είναι τα καλύτερα δώρα για μένα.

Τα υπόλοιπα θα τα πούμε στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Θέλω όμως να συνεχίσετε όλοι σας την προσπάθειά σας να γίνετε καλύτεροι μαθητές και καλύτεροι άνθρωποι. Είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρετε και θα πετύχετε τους στόχους σας.

Με πολλή αγάπη, σεβασμό και εκτίμηση

Ο Δάσκαλός σας

Πάνος Γαζής

19 MAΪΟΥ: ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

 

Ένα εκλεκτό τμήμα του Ελληνισμού ζούσε στα βόρεια της Μικράς Ασίας, στην περιοχή του Πόντου, μετά τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η άλωση της Τραπεζούντας το 1461 από τους Οθωμανoύς δεν τους αλλοίωσε το φρόνημα και την ελληνική τους συνείδηση, παρότι ζούσαν αποκομμένοι από τον εθνικό κορμό. Μπορεί να αποτελούσαν μειονότητα -το 40% του πληθυσμού, αλλά γρήγορα κυριάρχησαν στην οικονομική ζωή της περιοχής, ζώντας κυρίως στα αστικά κέντρα.

Η οικονομική τους ανάκαμψη συνδυάστηκε με τη δημογραφική και την πνευματική τους άνοδο. Το 1865 οι Έλληνες του Πόντου ανέρχονταν σε 265.000 ψυχές, το 1880 σε 330.000 και στις αρχές του 20ου αιώνα άγγιζαν τις 700.000. Το 1860 υπήρχαν 100 σχολεία στον Πόντο, ενώ το 1919 υπολογίζονται σε 1401, ανάμεσά τους και το περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας. Εκτός από σχολεία διέθεταν τυπογραφεία, περιοδικά, εφημερίδες, λέσχες και θέατρα, που τόνιζαν το υψηλό τους πνευματικό επίπεδο.

Το 1908 ήταν μια χρονιά – ορόσημο για τους λαούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τη χρονιά αυτή εκδηλώθηκε και επικράτησε το κίνημα των Νεότουρκων, που έθεσε στο περιθώριο τον Σουλτάνο. Πολλές ήταν οι ελπίδες που επενδύθηκαν στους νεαρούς στρατιωτικούς για μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό της θνήσκουσας Αυτοκρατορίας.

Σύντομα, όμως, οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν. Οι Νεότουρκοι έδειξαν το σκληρό εθνικιστικό τους πρόσωπο, εκπονώντας ένα σχέδιο διωγμού των χριστιανικών πληθυσμών και εκτουρκισμού της περιοχής, επωφελούμενοι της εμπλοκής των ευρωπαϊκών κρατών στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ελληνικό κράτος, απασχολημένο με το «Κρητικό Ζήτημα», δεν είχε τη διάθεση να ανοίξει ένα ακόμη μέτωπο με την Τουρκία.

Οι Τούρκοι με πρόσχημα την «ασφάλεια του κράτους» εκτοπίζουν ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού στην αφιλόξενη μικρασιατική ενδοχώρα, μέσω των λεγόμενων «ταγμάτων εργασίας» («Αμελέ Ταμπουρού»). Στα «Τάγματα Εργασίας» αναγκάζονταν να υπηρετούν οι άνδρες που δεν κατατάσσονταν στο στρατό. Δούλευαν σε λατομεία, ορυχεία και στη διάνοιξη δρόμων, κάτω από εξοντωτικές συνθήκες. Οι περισσότεροι πέθαιναν από πείνα, κακουχίες και αρρώστιες.

Αντιδρώντας στην καταπίεση των Τούρκων, τις δολοφονίες, τις εξορίες και τις πυρπολήσεις των χωριών τους, οι Ελληνοπόντιοι, όπως και οι Αρμένιοι, ανέβηκαν αντάρτες στα βουνά για να περισώσουν ό,τι ήταν δυνατόν. Μετά τη Γενοκτονία των Αρμενίων το 1916, οι τούρκοι εθνικιστές υπό τον Μουσταφά Κεμάλ είχαν πλέον όλο το πεδίο ανοιχτό μπροστά τους για να εξολοθρεύσουν τους Ελληνοπόντιους. Ό,τι δεν κατάφερε ο Σουλτάνος σε 5 αιώνες το πέτυχε ο Κεμάλ σε 5 χρόνια!

Το 1919 οι Έλληνες μαζί με τους Αρμένιους και την πρόσκαιρη υποστήριξη της κυβέρνησης Βενιζέλου προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα αυτόνομο ελληνοαρμενικό κράτος. Το σχέδιο αυτό ματαιώθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι εκμεταλλεύθηκαν το γεγονός για να προχωρήσουν στην «τελική λύση».

Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα για να ξεκινήσει τη δεύτερη και πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας, υπό την καθοδήγηση των γερμανών και σοβιετικών συμβούλων του. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 οι Ελληνοπόντιοι που έχασαν τη ζωή τους ξεπέρασαν τους 200.000, ενώ κάποιοι ιστορικοί ανεβάζουν τον αριθμό τους στις 350.000.

Όσοι γλίτωσαν από το τουρκικό σπαθί κατέφυγαν ως πρόσφυγες στη Νότια Ρωσία, ενώ γύρω στις 400.000 ήλθαν στην Ελλάδα. Με τις γνώσεις και το έργο τους συνεισέφεραν τα μέγιστα στην ανόρθωση του καθημαγμένου εκείνη την εποχή ελληνικού κράτους και άλλαξαν τις πληθυσμιακές ισορροπίες στη Βόρειο Ελλάδα.

Με αρκετή, ομολογουμένως, καθυστέρηση, η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα στις 24 Φεβρουαρίου 1994 την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού.

Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Ένα εκλεκτό τμήμα του Ελληνισμού ζούσε στα βόρεια της Μικράς Ασίας, στην περιοχή του Πόντου, μετά τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η άλωση της Τραπεζούντας το 1461 από τους Oθωμανούς δεν τους αλλοίωσε το φρόνημα και την ελληνική τους συνείδηση, παρότι ζούσαν αποκομμένοι από τον εθνικό κορμό. Μπορεί να αποτελούσαν μειονότητα -το 40% του πληθυσμού, αλλά γρήγορα κυριάρχησαν στην οικονομική ζωή της περιοχής, ζώντας κυρίως στα αστικά κέντρα.

Η οικονομική τους ανάκαμψη συνδυάστηκε με τη δημογραφική και την πνευματική τους άνοδο. Το 1865 οι Έλληνες του Πόντου ανέρχονταν σε 265.000 ψυχές, το 1880 σε 330.000 και στις αρχές του 20ου αιώνα άγγιζαν τις 700.000. Το 1860 υπήρχαν 100 σχολεία στον Πόντο, ενώ το 1919 υπολογίζονται σε 1401, ανάμεσά τους και το περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας. Εκτός από σχολεία διέθεταν τυπογραφεία, περιοδικά, εφημερίδες, λέσχες και θέατρα, που τόνιζαν το υψηλό τους πνευματικό επίπεδο.

Το 1908 ήταν μια χρονιά - ορόσημο για τους λαούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τη χρονιά αυτή εκδηλώθηκε και επικράτησε το κίνημα των Νεότουρκων, που έθεσε στον περιθώριο τον Σουλτάνο. Πολλές ήταν οι ελπίδες που επενδύθηκαν στους νεαρούς στρατιωτικούς για μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό της θνήσκουσας Αυτοκρατορίας.

Σύντομα, όμως, οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν. Οι Νεότουρκοι έδειξαν το σκληρό εθνικιστικό τους πρόσωπο, εκπονώντας ένα σχέδιο διωγμού των χριστιανικών πληθυσμών και εκτουρκισμού της περιοχής, επωφελούμενοι της εμπλοκής των ευρωπαϊκών κρατών στο Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ελληνικό κράτος, απασχολημένο με το «Κρητικό Ζήτημα», δεν είχε τη διάθεση να ανοίξει ένα ακόμη μέτωπο με την Τουρκία.

Οι Τούρκοι με πρόσχημα την «ασφάλεια του κράτους» εκτοπίζουν ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού στην αφιλόξενη μικρασιατική ενδοχώρα, μέσω των λεγόμενων «ταγμάτων εργασίας» («Αμελέ Ταμπουρού»). Στα «Τάγματα Εργασίας» αναγκάζονταν να υπηρετούν οι άνδρες που δεν κατατάσσονταν στο στρατό. Δούλευαν σε λατομεία, ορυχεία και στη διάνοιξη δρόμων, κάτω από εξοντωτικές συνθήκες. Οι περισσότεροι πέθαιναν από πείνα, κακουχίες και αρρώστιες.

Αντιδρώντας στην καταπίεση των Τούρκων, τις δολοφονίες, τις εξορίες και τις πυρπολήσεις των χωριών τους, οι Ελληνοπόντιοι, όπως και οι Αρμένιοι, ανέβηκαν αντάρτες στα βουνά για να περισώσουν ό,τι ήταν δυνατόν. Μετά τη Γενοκτονία των Αρμενίων το 1916, οι τούρκοι εθνικιστές υπό τον Μουσταφά Κεμάλ είχαν πλέον όλο το πεδίο ανοιχτό μπροστά τους για να εξολοθρεύσουν τους Ελληνοπόντιους. Ό,τι δεν κατάφερε ο Σουλτάνος σε 5 αιώνες το πέτυχε ο Κεμάλ σε 5 χρόνια!

Το 1919 οι Έλληνες μαζί με τους Αρμένιους και την πρόσκαιρη υποστήριξη της κυβέρνησης Βενιζέλου προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα αυτόνομο ελληνοαρμενικό κράτος. Το σχέδιο αυτό ματαιώθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι εκμεταλλεύθηκαν το γεγονός για να προχωρήσουν στην «τελική λύση».

Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα για να ξεκινήσει τη δεύτερη και πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας, υπό την καθοδήγηση των γερμανών και σοβιετικών συμβούλων του. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 οι Ελληνοπόντιοι που έχασαν τη ζωή τους ξεπέρασαν τους 200.000, ενώ κάποιοι ιστορικοί ανεβάζουν τον αριθμό τους στις 350.000.

Όσοι γλίτωσαν από το τουρκικό σπαθί κατέφυγαν ως πρόσφυγες στη Νότια Ρωσία, ενώ γύρω στις 400.000 ήλθαν στην Ελλάδα. Με τις γνώσεις και το έργο τους συνεισέφεραν τα μέγιστα στην ανόρθωση του καθημαγμένου εκείνη την εποχή ελληνικού κράτους και άλλαξαν τις πληθυσμιακές ισορροπίες στη Βόρειο Ελλάδα.

Με αρκετή, ομολογουμένως, καθυστέρηση, η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα στις 24 Φεβρουαρίου 1994 την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού.

ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr/articles/140#ixzz31RNAxsWs

ΜΙΑ ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Γράφει η Έλενα Μητσάκη

Η Brooke Ellison έχει ζήσει τη ζωή της από αυτή την ιδέα, και έχει εργαστεί για να την ενσταλάξει σε εκείνους που συναντά. Η Brooke μεγάλωσε στο Long Island. Τα πρώτα 11 χρόνια της ζωής της είχε εμπλακεί σε τόσες πολλές από τις δραστηριότητες που χαρακτηρίζουν την παιδική ηλικία. Σπούδασε χορό και καράτε. Τραγούδησε στη χορωδία της εκκλησίας και έπαιξε  τσέλο. Έπαιξε λίγο πρωτάθλημα μπέιζμπολ και  ποδόσφαιρο. 

Αλλά όλα αυτά άλλαξαν στις 4 Σεπτεμβρίου του 1990, όταν χτυπήθηκε από ένα αυτοκίνητο, ενώ ήταν στο δρόμο από το σπίτι της προς το σχολείο. Το ατύχημα την άφησε παράλυτη από το λαιμό και κάτω και η ζωή της  εξαρτάται  τώρα από έναν αναπνευστήρα. Παρά τη φυσική της κατάσταση, η Μπρουκ ήταν αποφασισμένη να συνεχίσει με τη ζωή της  και να συνεχίσει να κάνει τη διαφορά. Αφού πέρασε σχεδόν ένα χρόνο στο νοσοκομείο, ανάρρωσε από τα τραύματά της και την προσαρμογή στη νέα της ζωή της,  επέστρεψε στο σπίτι και επικεντρώθηκε στην εκπαίδευσή της.

Όταν η Brooke επέστρεψε στο σχολείο,  έγινε δεκτή από τους φίλους που είχε χάσει και βρήκε ένα περιβάλλον που της επέτρεψε να προχωρήσει στη ζωή της. Το 2000, δέκα χρόνια μετά το ατύχημά της, η Brooke αποφοίτησε στο magna cum laude από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Η Brooke αποφοίτησε με πτυχίο στην γνωστική νευροεπιστήμη, ένα συνδυασμό των επιστημών της  ψυχολογίας και της βιολογίας.